Türkiye’de devletin harcamaları için bugünlerde tasarruf tedbirleri alınmaya çalışılıyor.
Kamu harcamaları devletin bütçesi için önemli bir yer tutuyor. İsrafın ve kayrılmacılığın zirve yaptığı ülkemizde tasarruf tedbirleri ile hedefine ulaşabilirmi?
Geçmişten günümüze kadar yaşadığımız ve gördüğümüz tecrübelerden yola çıkarsak çok zor.
Ülkemizde en tepeden, en altadaki bürokratlara kadar, devletin bütçesinden istifade etme yarışması yaşanıyor? En küçük yerel belediye başkanlarına ve kaymakamlara kadar makam arabaları tesis edilmiş.
Bürokratlar evlerinden kendilerine tesis edilmiş makam arabaları ile alınıyor işe götürülüyor.
Öyle israflar yapılıyorki şaşırmamak elde değil.
Ben tasarruf tedbirleri konusunda pek fazla ümitli değilim, çünkü yılların getirdiği, alışkanlıktan öyle kolay vazgeçilmez.
Fakat kendi tecrübelerimden bazı hususları paylaşmak istiyorum.
Bir televizyon programında NRW eyaleti çalışma bakanı Guntram Schneider ile beraber bir tartışma programına katılmıştım, kendisi mümkün mertebe makam arabasını kullanmamaya çalıştığını ifade ederek, Federal Almanya’da devletin arabalarının sigorta yapılmadığını söylemişti. Devlete ekonomik yük getirmesin diye.
Ben eski federal başbakan Angele Merkelin’de kamu harcamaları hususunda ne kadar hassas olduğunu bilen birisiyim.
Yine benim bulunduğum şehrin belediye başkanının özel makam arabası yok.
Sadece belediyenin iki tane arabası var, onlarda sadece görev amaçlı kullanılır. Bende bir kaç defa belediye başkanı ile beraber görev amaçlı başka şehirlere gittim ve her defasında evrak doldurarak imzaladım, yani kamunun arabasını öyle kolay kullanmak yok.
Evden belediyeye, belediyeden eve kendi özel arabaları ile gelip giderler.
Federal bakanların bile yanlarında fazla araba bulunmaz.
Dünyanın sayılı sanayileşmiş ülkesinde bunlar olurken, bizde israfı gördükçe acaba hangisi zengin diye düşünmeden edemiyorum.
Yemek yemeden tutunda, uçakla seyahat etmeye kadar devletin bürokratları ayrılacağa sahipler.
Evet ülkemiz bir terör tehdidinde olan bir ülke fakat bu demek, her şeye hak sahibi olacaksın manasına gelmez. İnsanlar arasında bu kadar eşitsizlik olmamalıdır.
Bakanlara devlet konuk evi, milletvekillerine ucuz ev, valilere konuk evi, kaymakamlık konut evi, il, ilçe jandarma komutanlarına devlet konut evi, bunların hepsi devletin üstünde ekonomik bir yük.
Sahil şeritleri ve deniz kenarları yargı üyelerinden tutunda en küçük bürokratlara kadar yazlık sitelerle dolu, neden bu ayrımcılık ve torpil.
Hemen hemen her kamunun deniz kenarında, yazlık siteleri var. Buralara sıradan vatandaşlar giremez.
Dünyada bizim gibi başka bir ülke varmı bilmiyorum fakat bu uygulama ne insani, nede islami.
İslami hassasiyeti yüksek bir hükümetin bu konuda tedbirler alması, çok geç kalınmış bir uygulama.
Hazreti Ömer (r.a.). Halife. Bir gece. Makamında. Ashabtan biri ziyaretine gelir. Selam verir. Selamı alınmamıştır. Oturur. Ömer işiyle meşgul. Sahabe bekler. Ömer çalışır. Selam alınmamış, yüzüne bile bakılmamıştır.
İş biter. Ömer mumu söndürür. Bir başka mumu yakar. O anda selamını alır. Konuşmaya başlar.
Sahabe sorar:
- Ya Ömer, niçin hemen selamımı almadın ve niçin bir mumu söndürüp diğer mumu yaktın ve ondan sonra benle konuşmaya başladın? Hazreti Ömer (r.a.):
- Evvelki mum devletin hazinesinden alınmışdı.O yanarken özel işlerimle meşgul olsaydım Allah indinde mes'ul olurdum. Seninle devlet işi konuşmayacağımız için kendi cebimden almış olduğum mumu yaktım, ondan sonra seninle meşgul olmaya başladım. Sahabenin gözleri yaşarır, ellerini kaldırarak şöyle dua eder:
-Ya Rabbi! Hattab oğlu Ömer'i bizim başımızdan eksik etme!
Tasarruf kamudan başlar fakat bizde tam tersi oluyor, kamu alabildiğince bonkör ve devlet vatandaşdan tasarruf bekliyor.
Türkiye İsrafı Önleme Vakfı'nın son raporuna göre en büyük israf kamu kurum ve kuruluşlarında yapılıyor, milli gelirinin yaklaşık yüzde 15'i israfa gidiyor.
Ülkemizde milyonlarca ekmek çöplere atılıyor yine kamuda ve özel yerlerde açık ve serpme kahvaltı adı altında israfın zirvesi yaşanıyor. Nimete şükredilmediğinde ise, bereket kaçar.
Bizde bereket ve şükür hayatımızdan bir hayli uzakta duruyor.
Son olarak:
Devletimiz vergi işine bir el atsa çok iyi olur,öğretim görevlisi, işadamından daha fazla vergi veriyorsa burada bir terslik vardır.
Her şehirde lüks arabalara binenlerin çok düşük vergi verdiklerini öğrendiğimde kamunun görevini yeterince yerine getiremediğini düşünüyorum. Anadolu’da vergi rekortmenleri öğretmenler olursa hiç şaşırmam?
Hami Ramazan Özdemir